Bir kimsenin malını, başkasına ait olduğunu bilerek haksız yere kullanan kişi kötü niyetlidir. Kural olarak kendisine ait olmayan malı geri vermekle yükümlüdür. Ancak malın iadesine kadar olan süreçteki kullanımda haksız bir işgal söz konusudur. İşte bu haksız işgal nedeniyle malikin uğradığı zararın tazmini için açılan dava ecrimisil davasıdır. Örneğin size ait arazideki meyve bahçesinden yıllardır komşu arazi maliki mi faydalandı ? Dededen kalma miras evi kardeşiniz yıllarca kiraya verip parasını mı aldı ? Apartmanın sığınak kısmını dükkan kiracısı yıllardır depo olarak mı kullandı ? Bu gibi durumlarda hukuk tarafından korunan hakkınız olan haksız zilyetten talep edebileceğiniz ecrimisili konu edineceğiz.
ECRİMİSİL NEDİR ?
Malı kötü niyetli olarak haksız yere işgal eden kimsenin malın asıl sahibine ödemek zorunda olduğu tazminat miktarına ecrimisil denir.
ECRİMİSİL NASIL HESAPLANIR ?
Tazminat miktarı kullanılan maldan elde edilen gelire göre değişiklik göstermektedir. Zararın en azı kira geliri karşılığı kadardır. Ecrimisil kapsamında zarar 3 başlık halinde Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Bu karar halen ecrimisil davaları için güncelliğini korumaktadır.
T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/1-120 K. 2004/96 T. 25.2.2004 ;
“a ) Haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu eskime şeklindeki olumlu zarar,
b ) Kullanmadan doğan olumlu zarar,
c ) Malik ya da zilyedin yoksun kaldığı fayda ( olumsuz zarar ) ecrimisilin kapsamını belirler. Haksız işgal, haksız eylem niteliğindedir.
Yüce Yargıtay’ın ilgili tüm Daireleri ve Yüksek Hukuk Genel Kurulu kararlarında, özetlenen bu ilkeleri esas almışlardır. Bu durumda ecrimisilin tahsili için genel mahkemede dava açılabileceğinde kuşku yoktur.”
ECRİMİSİL DAVASININ ŞARTLARI NELERDİR ?
Ecrimisil davasının açılabilmesi için öncelikle haksız bir işgal bulunmalıdır. Taşınmazı işgal eden kişinin kötü niyetli olması gerekmektedir. Zira, işgalci taşınmazın başkasına ait olduğunu bilmiyor ise kötü niyetli değildir. Bu işgal nedeniyle taşınmazın maliki zarara uğramalıdır. Ve nihayetinde malikin uğradığı zarar bu haksız işgalden kaynaklanmalıdır. Tüm bu şartların varlığı halinde ecrimisil talebi dikkate alınacaktır.
HUKUK GENEL KURUL KARARI
Projesinde ortak kullanım alanı (sığınak) olarak gösterilen dava konusu bölümün, davalı tarafından bodrum katla ilişkilendirilerek, ekonomik fayda sağlamak amacıyla birlikte kullanıldığı; bir kimsenin başkasına ait olduğunu bildiği taşınmazı, hukuki bir dayanağı olmadan kendi malı gibi kullanması ve dolayısıyla ekonomik yarar sağlamasının bir karşılığının olması gerektiği, bu bakımdan bu yeri kullanan kişinin hak sahiplerine haksız işgal tazminatı ödemek zorunda olduğu, haksız olarak kullanılan taşınmazın ekonomik tahsis amacı itibariyle gelir elde etmeye özgülenmemiş olmasının sonuca etkili bulunmamasına göre, Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, aksine düşüncelerle önceki kararda direnilmesinin usul ve yasaya aykırıdır
ECRİMİSİL DAVASINI KİM AÇABİLİR ?
Ecrimisil tazminatının ödenmesini taşınmazı haksız işgale uğramış malik talep edebilmektedir. Malikler birden çok ise durum farklıdır. Şayet paylı mülkiyet durumunda her bir paydaş kendi payı için tek başına dava açabilmektedir. Elbirliği mülkiyette zorunlu dava arkadaşlığı söz konusu olacağından maliklerin tümünün dava açması gerekmektedir.
ECRİMİSİL DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Ecrimisil davalarında yetkili mahkeme davalının ikametgahını bulunduğu yer mahkemesi olmaktadır. Bu davalarda görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir.
ECRİMİSİL DAVASINDA FAİZ İSTENEBİLİR Mİ ?
Ecrimisil davasında malik haksız işgal tazminatına yasal faiz işletilmesini talep edebilir. Faizin işlemeye başlayacağı tarih bakımından taşınmazı haksız olarak işgal edenin kötü niyetli addedildiği zamanın tespiti önem arz etmektedir. Şayet bu kişiye dava açılmadan önce ihtarda bulunulmuşsa ihtarın tebliğ edildiği tarihten itibaren faiz işletilebilecektir. İhtarda bulunulmadan dava açılmışsa da dava tarihinden itibaren faiz işletilecektir.
ECRİMİSİL DAVASINDA ZAMANAŞIMI
Ecrimisil davaları 5 yılık zamanaşımı süresine tabidir. Beş yıllık süre dava tarihinden geriye yönelik olarak hesaplanmaktadır. Örneğin 02.02.2023 tarihinde açılan bir ecrimisil davasında 5 yıl geriye yönelik olarak tazminat hesabı yapılacaktır. Yani, 02.02.2018 tarihine kadar ecrimisil tazminatı istenebilecektir.
MİRASÇILAR ARASINDA AÇILAN ECRİMİSİL DAVALARINDA DA ARANAN BİR KOŞUL OLAN İNTİFADAN MEN KOŞULU NEDİR?
Mirasçılar arasında açılan ecrimisil davalarında intifadan men koşulunun sağlanması gerekmektedir. Yalnızca mirasçılar arasında değil müşterek veya iştirak halindeki tüm mülkiyet durumlarında taşınmazı kullanan paydaştan diğer paydaşın ecrimisil isteyebilmesi için özel bir şart mevcuttur. Bu şart da intifadan men koşulunun gerçekleşmesidir. Dava açılmadan önce intifadan men koşulunun sağlanması gerekmektedir. Bu diğer paydaşın taşınmazın kullanılmasını engellenmesi için yapılmaktadır. Ecrimisil davasını açacak kişi diğer paydaşa bu hususta ihtarda bulunmalıdır. İhtarın noter aracılığıyla yapılması ispat bakımından en sağlıklı yol olacaktır.
İNTİFADAN MEN KOŞULUNUN İSTİSNALARI
Müşterek veya iştirak halindeki mülkiyet durumunda paydaşa karşı açılacak ecrimisil davasında intifadan men koşulunun aranmadığı durumlar da söz konusudur. Bu istisnalar kanunda düzenlenmemiştir. Yargıtay içtihatları ile şekillenmiştir.
T.C. YARGITAY 7. HUKUK DAİRESİ E. 2021/4254 K. 2022/6044 T. 20.10.2022 ;
“Ancak, bu kuralın birtakım istisnaları vardır ki bunlar; ecrimisil istenen taşınmazın fındıklık, çayır gibi (kendiliğinden) doğal ürün veren ya da hukuksal semere getiren işletme, fabrika gibi yerlerden olması, ya da paylı taşınmazı işgal eden paydaşın bu yerin tamamında hak iddiası ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi, paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belirli bulunması, davacı tarafından diğer paydaşlar aleyhine daha önce bu taşınmaza ilişkin, el atmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davalar açılmış bulunması halleridir.”
Av. Ahmet Ayhan ÖZTÜRK & Av. Ece Sezgen