Hakaret suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre hakaret suçu, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmaktır.
Hakaret suçu, mağdurun yüzüne karşı veya gıyabında olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Mağdurun yüzüne karşı işlenen suçta; suç mağdurun kendisine isnat edilen hakaret, söz ve davranışları yapıldığı anda algılamasıyla oluşur. Mağdurun gıyabında işlenen suçta ise; hakaret fiilinin suç teşkil etmesi için, hakaretin mağdurun gıyabında ve en az üç kişinin hakaret sözünü öğrenmiş olması kaydıyla yapılması şarttır. Gıyapta yapılan ifadeleri 3 kişiden az kişinin duymasıyla bu suç oluşmaz.
Hakaret suçunun mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde , suç mağdurun yüzüne yapılmış hakaret suçu gibi değerlendirilir.
Hakaret suçu şikâyete bağlı suçlardandır. Mağdur bu eylemin kendisine yöneltildiği andan başlayarak altı ay içerisinde yetkili Cumhuriyet Savcılığına şikâyetini bildirerek suç duyurusunda bulunmalıdır. Şikâyeti için öngörülen bu altı aylık süre hak düşürücüdür. Yani bu süre zarfında yetkili makamlara şikâyette bulunulmadığı takdirde kişi bu hakkını kaybetmektedir.
Bu suçun, kanunda tanımlanmış nitelikli hallerinden olan
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
işlenmesi halinde suçun takibi şikâyete bağlı değildir. Suçların nitelikli hallerinin şikayete tabi olmaması nedeniyle, hakaret suçun nitelikli halinin işlenmesi durumunda suç resen soruşturulur.
Hakaret suçunun varlığı için mağdurun isminin mutlaka söylenmiş, isnadın açıkça belirtilmiş olması gerekmez. Bu durumda önemli olan mağdurun belirli veya belirlenebilir olmasıdır. Örneğin “sanat güneşi ifadesi ile Zeki MÜREN, “cimbom ” ifadesiyle Galatasaray Spor Kulübü’nün, ifade edildiği kamuoyunda süphe olmaksızın anlaşılır. Bunun yanı sıra belli bir tarihte belli bir görev veya mevkide olan kişinin de adının belirtilmesi gerekmeden sadece makamının, işinin belirtilmesi hakaret fiilinin hedefinin belirlenmesini sağlayabilir. Örneğin A hastanesinin başhekimi, Bu hastanenin doktorları, Galatasaray futbol takımının kaptanı, vs. ifadelerinin kimi işaret ettiği bellidir. Örneğin failin hastane içinde poliklinik kapısında “Bu doktor şerefsizdir” diye bağırması hallerinde kimin hedef alındığı açıktır.
HAKARET SUÇUNDA FİİL
Hakaret suçunda fiil, niteliği itibariyle bir düşünce açıklaması olmakla birlikte, söz konusu düşüncenin dışa vurularak mağdura isnat edilmesi gerekmektedir. Suç sayılan fiil; zaman, yer ve kişi bakımından belirlenebilir olmalıdır. Bu suça sebep olan beyanlar, kanunda düzenlenmemiştir. Bir fiilin bu suçu oluşturup oluşturmadığı konusu değerlendirilirken toplum yapısı, örf ve adet ve benzer hususlar dikkate alınır. Değerlendirme yapılırken önemli olan konu söylenen sözün veya davranışın kişinin onur, şeref ve saygınlığına zarar vermiş olmasıdır.
Hal böyleyken, bu suçu teşkil eden eylemin, her bir somut olay bakımından Mahkeme tarafından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir. Bir kişiye açık açık ‘’Salak’’ , ‘’Aptal’’ , ‘’Şerefsiz’’ , ‘’Geri zekâlı’’ şeklinde söylenen sözlerin hakaret niteliğinde olduğu kesindir. Ancak eylem her zaman bu kadar açık değildir.
Hakaret edilen kişinin ruhsal, bedensel veya psikolojik durumu hariç tutulmak kaydıyla kendisine isnat edilen fiil veya durumun ispatlanması halinde bu suçu oluşmaz. Dolayısıyla iddia edilen hususun gerçek olduğunun ispatlanması halinde kişi cezalandırılamaz. Örneğin; hırsızlık yaparken yakalanan birisine ”hırsız” demek hakaret suçunu oluşturmayacakken, bunun aksine uzağı göremeyen birine ‘’Kör herif’’, hafif zeka geriliği olan birine ”geri zekalı” , şeklinde kişinin ruhsal, bedensel veya psikolojik durumuyla ilişkili beyanlarda bulunmak ise hakaret suçunu oluşturur.
Kaba ve nezaketsiz hareketler, ağır eleştiri , ‘’Allah senin belanı versin.’’ , ‘’Allah seni kahretsin.’’ şeklinde beddua olarak nitelendirilebilecek söylemlerde Yargıtay kararlarındada sıkça değinildiği üzere hakaret suçu olarak değerlendirilmez.
Hakaret suçu neticeli bir suç olmayıp, sırf davranış suçudur. Davranışın yapıldığı anda suç da gerçekleşmiş olacaktır. Mağdurun hakarete bağlı olarak toplum içinde tüm itibar ve saygınlığının ortadan kalkması gerekmediği gibi mağdurun da hakaret fiilinden dolayı kendisine karşı duyduğu kişisel saygınlığını yitirmiş olması gerekmez. Fiilin hakaret olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği bulunulan çevreye, zamana, yere ve hakaret içeren davranışların yapıldığı kamuoyuna göre değişecektir
SUÇUN CEZASI
Hakaret suçunun cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır.
Suçun aşağıda sayılan nitelikli hallerindeyse;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Yani bu durumlarda cezası 1 yıldan 2 yıla kadar hapis cezası uygulanancaktır.
Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır. Değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi gibi yani zincirleme suç gibi değerlendirilir. Bu durumda suçun basit halının cezası dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılırarak uygulanır.
5237 Sayılı Kanun’un 129. Maddesinde de belirtildiği üzere; bu suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi veya karşılıklı olarak işlenmesi halinde cezada indirim yapılabileceği gibi Mahkemece ceza vermekten de vazgeçilebilir.